دهانه وسطی پل بزرگتر از دهانه های جانبی است که بصورت متقارن در دو طرف این دهانه قرار گرفته اند و بزرگتر بودن دهانه وسطی پل باعث زاویه دار بودن عرشه پل شده است.
این بنا با ابعاد ابعاد: ۳۳/۵×۶/۶×۲۲/۵ متر در بخش فیروزآباد شهرستان کوثر قرار دارد و قدمت و زمان احداث آن به دوره پهلوی برمی گردد و بر روی رودخانه فیروزآباد، یکی از سرشاخه های فرعی قزل اوزن بنا شده است.
پل نادری در دوره پهلوی دوم بر روی پلی به یادگار مانده از دوره صفوی که عامل ارتباطی جاده اردبیل به تبریز بوده، بنا شده و شامل چهار دهانه با پایه های سنگی و قوس های نیم دایره کامل و موج شکن هایی به صورت منحنی است.
هر چند امروزه به منظور رونق صنعت گردشگری در استان اردبیل پل های تفریحی نظیر پل معلق مشگین شهر، پل معلق شیشه ای در بخش هیر و پل معلق در حال احداث در شهرستان خلخال به جرگه سازه های فنی مهندسی اضافه شده اند، اما پل های تاریخی ساخته شده در جای جای این استان به لحاظ قدمت، جنس و شکل و موقعیت احداث قابل توجه هستند و اغلب آنها در دوره حاکمیت صفویان ساخته شده است.
اغلب پل های احداث شده بر فراز این رودخانه، در زمان حکومت صفویه بنا شده اند و از زیباترین بناهای قدیمی شهر به حساب می آیند و\xa0در نقشه اولئاریوس از آنها با عناوین هفت پل، حیدر علی، یعقوبیه، برکیفی، زاغالن و پل هفتان نام برده شده که در حال حاضر به نام های پل قره سو یا زاغالان، ججین یا یدی گوز،\xa0ابراهیم آباد، یعقوبیه و سیدآباد تغییر نام یافته اند.
طاق های ضربی پل به شیوه جناقی یا پنج و هفت بنا شده و دارای چهار پایه همراه با موج شکنهای سنگی است که در هر دو سوی پل مثلثی شکل هستند و در میان سنگ های این پل تعدادی سنگ نوشته هم دیده می شود که سنگ قبرهایی از دوران ساخت پل هستند و پشت بندهای مثلثی شکل در دو طرف پل بر روی پایه ها قرار گرفته اند و سوراخ های مستطیل شکل درون کالبد پل، کار خنک کردن پایه ها را بر عهده دارند.
مرمت این پل در سال ۷۳ آغاز گشته و طی این مرمت، آجرهای قبلی که درزهای آن باز بودند با ملات خاک و سنگ و پودر سنگ و سیمان سفید و مقداری گچ در طاق و موج شکن ها و دست انداز و بدنه و قسمت های دیگر بندکشی شده است.
پل یدی گوزلی (هفت چشمه)
پیتر دلاواله جهانگرد ایتالیایی در سفرنامه خود نوشته است: در شهر اردبیل نهرهای فراوانی جاری است که ظاهرا از رودخانه ای که از کوه سبلان سرچشمه می گیرد، منشعب می شوند و به این دلیل اردبیل به شهر ونیز ایتالیا بی شباهت نیست.
\xa0با دقت در موقعیت پل های تاریخی حوزه استحفاظی شهرستان اردبیل، مشخص می شود که اغلب این بناها بر فراز رودخانه بالیخلو اردبیل ساخته شده است و به نظر می رسد این رودخانه در حیات و کار کشاورزان و روستانشینان، نقش مهمی را ایفا می کرده و احداث پل های متعدد بر فراز آن اجتناب ناپذیر بوده است.
دهانه وسطی پل، بزرگتر از دهانه های جانبی آن است که بصورت متقارن در دو طرف این دهانه قرار گرفته اند و بزرگتر بودن این دهانه، باعث زاویه دار بودن عرشه پل شده است. این پل، گذر وسایل نقلیه سبک و افراد پیاده را تامین می کند و\xa0در طاق میانی آن، سنگ نوشته ای وجود دارد.
پل یعقوبیه
یکی از پل های معروف و تاریخی ساخته شده در استان اردبیل پل "آغلاغان" است که با ابعاد ۳۷/۹۰×۵×۵/۵۰ متر در حوزه استحفاظی شهرستان نیر و در جاده اردبیل به سراب قرار دارد و مربوط به دوره صفویه بوده و به شماره ۲۵۵۸ ددر ردیف فهرست آثار فرهنگی ملموس کشور به ثبت رسیده است.
روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استتان اردبیل
رودخانه بالیخلو و پل های آن
پل توسط مهندسان ایتالیایی بر روی پایه پل قدیمی عصر صفوی احداث شده و\xa0طاق های پل که روی قوس اصلی قرار گرفته، دارای دهانه یکسان اما ارتفاع متفاوت است.
بالیخلو در تاریخ اردبیل به پرآبی و طغیان های بی شمار و داشتن ماهی های فراوان معروف بوده و طول آن ۷۵ کیلومتر است که از این مقدار ۵۰ کیلومتر آن در کوهستان و ۲۵ کیلومتر دیگر در جلگه جریان دارد.
جالب اینکه تعداد چشمه ها یا دهانه های پل هایی که در مسیر رودخانه بالخلو ساخته شده اند، در گذر زمان با تغییر عرض رودخانه، تغییر کرده اند؛ به عنوان مثال\xa0پل ابراهیم آباد دارای سه چشمه یا دهانه بوده که در حال حاضر\xa0دارای چهار چشمه است.\xa0\xa0
این پل بر روی رودخانه بالخلو در شهر اردبیل ساخته شده و دارای هفت دهنه است و بنای آن را به دوره صفویه نسبت داده اند و گفته می شود پل توسط شخص خیّری بنام مسیرحمزه ننه کران مورد بازسازی قرار گرفته است.
پل کلخوران
مرمت آن در سال ۷۴ آغاز شده و در توصیف معماری آن نوشته اند که دارای هفت چشمه با پایه های سنگی و طاق های ضربی جناقی آجری است و دهانه وسطی، باعث زاویه دار بودن عرشه پل شده است.
گزارش از عیسی پاشاپور
دوجاق در حوزه استحفاظی مشکین شهر و در\xa0جاده قدیم مشگین شهر به اردبیل، در\xa0 گردنه معروف دوجاق مابین روستای ارباب کندی و گندیشمن قرار دارد و در ابعاد ۲۱×۸×۶/۲۰ متر بر روی\xa0رودخانه قره سو در دوره پهلوی دوم احداث شده است.دوجاق پلی یک دهانه و اجرا شده با مصالح آجری و نمای سنگی است و\xa0بر روی پل قدیمی تر و در سال ۱۳۱۷ ساخته شده که تاریخ احداث آن بر روی کتیبه ای در نمای آن به چشم می خورد.
پل های اردبیل نمادها و نمودهای معماری کهن این دیار است که اغلب آنها در دوران صفویه و بر روی پایه های سنگی محکم ساخته شده است و می توانند برای پژوهش های تاریخی، فنی و معماری ادوار گذشته بستر و سوژه های مفیدی باشند.
این پل با ابعاد ۲۳/۸۰×۵/۳۵×۳/۷۰ متر در ابتدای کوچه سیدآباد بر روی رودخانه بالیخلو در محله پیرمادر ساخته شده و دارای پنج دهانه با طاق ضربی و آجری است و قدمت آن به دوره صفویه بر می گردد.
اغلب این پل ها بر فراز رودخانه بالیخلو اردبیل ساخته شده است و به نظر می رسد این رودخانه در حیات و کار کشاورزان و روستانشینان، نقش مهمی را ایفا می کرده و احداث پل های متعدد بر فراز آن اجتناب ناپذیر بوده است.
پل سامیان پلی ۶ چشمه یا دهانه و اجرا شده با بدنه آجری\xa0بصورت قوس های شاخ بزی و موج شکن های سنگی و پایه طاق سنگی است و دهانه میانی پل بزرگتر از دهانه های جانبی آن است و بصورت متقارن در دو طرف این دهانه قرار گرفته اند و بزرگتر بودن دهانه وسطی باعث زاویه دار بودن دست انداز و عرشه پل شده است.
این پل در داخل شهر اردبیل و بر روی رودخانه بالخلو ساخته شده و دارای هفت چشمه است و هم اکنون نیز مورد استفاده مردم قرار می گیرد.
این پل در ابتدای کوچه ابراهیم آباد بر روی رودخانه بالخلو در شهر اردبیل ساخته شده و متعلق به دوره صفویه است؛ طبق نوشته آدام اولئاریوس، رودخانه بالخلو در شهر اردبیل به دو شاخه شده و از درون شهر می گذشته است.
این پل مسیر ارتباطی و گذر افراد پیاده در جاده قدیم تالش و خلخال به دروازه ورودی اردبیل را تأمین می کند و عملیات مرمتی این پل در سال ۱۳۷۴ شروع شده است.
\xa0
به گزارش خبرنگار ایرنا پل های تاریخی در کنار سایر سازه های تاریخی امروزه علاوه بر اینکه کارکرد تسهیل شهروندان را ایفا می کنند دارای کارکردهای گردشگری نیز هستند. در واقع گردشگرانی که علاقمند به بازدید از آثار تاریخی هستند به بازدید از پلهایی که قرنها در برابر حوادث طبیعی مقاومت کرده اند نیز هستند.\xa0 پل ها از نظر جنس به انواع سنگی، چوبی، شیشه ای، بتنی، فلزی و کابلی و از حیث شکل هندسی به قوسی، چندشاخه و دارای ارتفاع مختلف در طرفین قابل تقسیم هستند.
در کیلومتر ۱۵ جاده قدیم اردبیل به مغان و مشگین شهر و بر روی رودخانه قره سو با ابعاد ۵۵/۰۰×۵/۰۲×۳/۹۵ متر بنا شده و مربوط به دوره صفویه بوده و به شماره ۸۸۴ در فهرست آثار فرهنگی ملموس کشور به ثبت رسیده است.
پل پردیسان (پردیس)
پل فیروزآباد
پل سامیان
به نظر می رسد که این پل در گذشته دارای هفت چشمه و بصورت متقارن بوده که به مرور زمان یکی از دهانه ها از بین رفته است و موج شکنهای این پل در دو طرف نما متفاوت است.
در روستای پردیسان – افشار پائینی بخش فیروزآباد شهرستان خلخال\xa0بر روی رودخانه قزل اوزن بنا شده و مربوط به دوره صفویه است و\xa0ارتباط سرشاخه های راه کاروانی اردبیل – زنجان را فراهم می کند.
درباره تزئینات به کار رفته در پل می توان گفت\xa0دارای تزئینات آجری زیبایی به صورت رومی و ضربی است که علاوه بر حالت تزئین، نقش سازه ای و مهندسی بنا را نیز القا می کند.
بنا بر اعلام اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در سال انهدام پل دختر قافلانکوه توسط گروه فرقه دموکرات آذربایجان، دهانه وسطی پل پردیسان منهدم شده است.
