ادبیات کودک زاده انقلاب است/ مجله کودکی که مسئله تریبون نماز جمعه شد
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، آیین رونمایی کتاب «سلام بچه‌ها» با حضور مهدی خوجه‌گی؛ محقق و نویسنده کتاب، محمد حمزه‌زاده؛ مدیر سابق بنیاد ملی کتاب، علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، سیدعلی کاشفی خوانساری؛ نویسنده و سردبیر اسبق سروش نوجوان، علی جانباز؛ مدیر حوزه هنری کودکان‌ونوجوان، احسان رضایی؛ نویسنده و منتقد ادبی، حمید محمدی محمدی و میثم رشیدی مهرآبادی؛ مجری‌کارشناس، به میزبانی خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان اظهار داشت: نکته دیگری که باید بگویم خود مسئله کتاب است که به نظرم سه مسئله جالب دارد. اولا به نظرم کار نویسنده، کار سختی بوده است. یعنی نویسنده در نسبت با سوژه به شدت دچار مسئله است، کار پژوهشی در مورد مسئله‌ای که خیلی دراماتیک نیست، بلکه مسیر خطی دارد، آن هم در موضوع فرهنگی و مطبوعات کودک دینی، سخت است. نویسنده، توانسته به خوبی از پس این بر بیاید. وی تصریح کرد: نکته دیگر این است که نویسنده در مسیر محتوا سعی کرده در حالی که محتوا را باز می‌گذارد، اما در آن فصل‌های اول قضاوت کند. این فصول، خودش خط سیری را در ابتدایش آورده و آمده قضاوتی در مورد هر کدام از این‌ها کرده و خود این قضاوت تبیینی و تحلیلی آن هم در نسبت با ادبیات دینی کودک هم موجز هست و هم خیلی صریح است و هم نسبت دارد با آن بخشی که می‌خواهد محتوا را از دید قضاوتگر ببیند. ما معمولا مسیر‌های شفاهی را به عنوان قصه مطول می‌خوانیم بعضا در نمونه‌های کتاب‌های دیگری که وجود دارد، ولی در این کتاب، نویسنده توانسته محتوای ساندویچی خوبی را به مخاطب ارائه بدهد. چشمه جوشانی که کور شد.
وی تصریح کرد: این پایمردی و اراده که بتواند یک نیاز و جای خالی را در بین نشریه‌های کودک و نوجوان پر کند، خیلی اهمیت دارد. اینگونه هم نبود این نشریه، مثل بقیه مجلات کودک باشد، شبیه رشد نبود، شبیه سروش کودکان هم نبود، منحصر به فرد بود، بعد‌ها این تیم، نشریه پوپک را هم راه انداختند و روز به روز رشد می‌کردند. مثلا الان چند تن از نام‌های خیلی معتبر گرافیک، کودکان و جوانان معرفی شده این نشریات هستند. مثلا تا الان شاید ۴ تا ۵ تا از بهترین تصاویر دیوارنگاره میدان ولیعصر کار آقای محمدرضا دوست محمدی بوده که از نشریات «سلام بچه ها» کارش را شروع کرد، این دوستان، درجه یک بودند. برای ما هم که تیراژمان به دلیل اینکه وابسته به آموزش و پرورش بودیم، فرق می‌کرد یعنی ممکن بود یک نشریه کودکان سی هزار یا چهل هزار تیراژ داشته باشد یا نشریات رشد، تیراژشان میلیونی بود.
چرایی توجه حوزه علمیه قم به ادبیات کودکوی افزود: این مسئله، بازنمایی تصویر مخاطب هست که امروزه با آن به صورت تحریف شده، مواجه می‌شویم. یعنی تاریخ، در مورد چهل سال فعالیت خوب عده‌ای در حوزه کودک و نوجوان و اتصال آن به مفاهیم دینی و انقلابی قضاوت غلطی می‌کند. وقتی مواجه هستیم با اینکه عده‌ای در ابتدای انقلاب، مسئله‌ای به اسم ادبیات دینی و مطبوعات کودک را دنبال می‌کنند، این نشان از آن دارد که احتمالا چیزی که امروز برای ما به عنوان فکر‌های نوآور خیلی جذاب و جدید هست، انگار در بیست سال پیش هم به آن توجه شده که این موضوع، برای من خیلی جالب است و نقطه عطفی در این کتاب می‌بینم. جانباز با اشاره به بخشی از کتاب ادامه داد: آقای عبدالله حسن‌زاده آملی، از سردبیران این نشریه می‌گوید که چندباری آقای رحماندوست، آقای عموزاده خلیلی، مرحوم امیرحسین فردی را به قم آوردیم. ولی با وجود انتشار نشریات و کار‌های خوب، دنبال این بودیم که کاری را تولید کنیم که از دل حوزه علمیه قم بیرون بیاید، می‌خواستیم این نسبت ادبیات دینی کودک را تقویت کنیم.
محمد حمزه‌زاده، مدیر سابق بنیاد ملی کتاب هم در سخنان خود در این نشست بیان کرد: من سابقه حضور در جلسات اینچنینی در کارنامه زندگی‌ام خیلی کم‌رنگ است، ولی وقتی که جناب از نشر «راه یار» برای این کتاب تماس گرفتند، بی‌درنگ گفتم که حتما می‌آیم. نکته بعدی اینکه وقتی اسم «سلام بچه‌ها» آمد من به احترام بزرگانی که این نشریه را راه انداختند، از جناب آقای حسن‌زاده آملی، مظفر سالاری، آقای پوروهاب، آقای ملامحمدی و آقای سیدسعید هاشمی، برای من، تلاش این بزرگواران و آن اراده‌ای که داشتند که بتوانند نشریه‌ای را در قالب شهرستانی و با حس و روحیه شهرستانی از جهت تامین‌کنندگان متقاعد کنند، تلاش خیلی محترم و معتبری است.
این فعال حوزه ادبیات کودک و نوجوان خاطرنشان کرد: نکته دوم، مسئله توجه به اصالت محتوا تا اصالت فرم است. جالب است که عوامل نشریه به شدت برایشان مسئله است که بگذارید قدری جلو برویم تا ببینیم می‌توانیم نویسنده‌ای تربیت کنیم یا نه. یعنی نشریه، قله‌ای بوده برای کسانی که می‌خواستند در ادبیات کودک و نوجوان فعالیت کنند و این موجب ظهور نسلی از تولیدکنندگان محتوای دینی شده که نمونه آن، آقای مظفر سالاری هستند که در سال‌های اخیر کار‌های ویژه‌ای داشته‌اند. پس این هم انگاره جالبی است که اساسا خود محصول به ماهو مسئول اصالت ندارد بلکه فرآیند شکل گرفته اصالت دارد که نویسنده به خوبی به آن توجه کرده است.
علی جانباز، رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان در ابتدای این مراسم در سخنانی ضمن تبریک به دست‌اندرکاران و ناشر کتاب جهت مسئله‌شناسی و پرداختن به موضوع ادبیات کودک و نوجوان، با اشاره بخش‌های پایانی کتاب گفت: در بخشی از کتاب، نویسنده اینطور نوشته است که «ما باید کودکی کودکان انقلابمان را بررسی کنیم»، رهیافت نویسنده و پروژهشگر این کتاب واقعا قابل ستایش است. وقتی که روند شکل‌گیری و فعالیت مجله «سلام بچه‌ها» و پیوند آن با بچه‌ها را مرور می‌کند، به این درک و بلوغ می‌رسد. ما چطور می‌توانیم در نسبت با کودکی کودکان انقلابمان یک پژوهش انجام بدهیم. این موضوع در کتاب «سلام بچه‌ها» به نظرم نشان از بلوغ روند نویسنده کتاب در نسبت با مسئله دارد. این مسئله چیست که امروز در کف خیابان‌ها هم احتمالا با آن مواجه هستیم.
وی تصریح کرد: این انگاره‌که مجامع دینی و فرهنگی‌مان نتوانستند کارکردی نسبت به تولید محتوای دینی و اسلامی انجام بدهند، گزاره غلطی است. آن چیزی که با آن مواجه هستیم، این است که از ابتدای انقلاب اساسا حرکتمان در نسبت با مسئله کودک و نوجوان رو به جلو بوده است و آن‌قدر قوی که طرف مقابل مجبور به زدن بمب شیمیایی در این جنگ می‌شود و فضا را مسموم می‌کند. این بمب‌ها که ناجوانمردانه در حق کودک و نوجوان هم هست، نباید تبدیل بشود به اینکه این انگاره تقویت بشود که ما در این چند ساله انقلاب کاری در حوزه ادبیات دینی کودک انجام ندادیم و بچه‌هایمان نتوانستند پیوند خوبی داشته باشند با نسل انقلابی و به نظرم می‌آید انتخاب پژوهشگر در این مسئله کمک می‌کند به نفی این انگاره غلطی که در حال شکل گیری است. پس بنابراین برای من از این جهت کتاب خیلی جذاب و جالب بود که همان نکاتی که امروز در خیلی از مراجع دینی به آن توجه می‌شود به عنوان نقطه اتصال حرکت کانونی محتوا با کودک یا حتی نوجوان، جالب است که در آن ایام در ذهن تولید کنندگان این نشریه خیلی جدی به چشم می‌آمده است.
رمضانی با اشاره به انتشار ۴۵۰ عنوان کتاب توسط نویسندگان اصلی مجله «سلام بچه ها» اظهار داشت: این چشمه جوشانی که در نشریات کودک و نوجوان داشتیم، اگر دوباره راه بیفتد، در حوزه تألیف ادبیات کودک نوجوان، دوباره به جایگاه اولیه برمی‌گردیم. به نظرم ما باید برگردیم به دوره مجلات هم در حوزه کودک نوجوان و هم در حوزه بزرگسال تا این دامنه تقویت نویسنده، ارتقا محتوا و همه یاین موارد را بتوانیم تدارک ببینیم.
بایستیم برای «سلام بچه‌ها»
علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران نیز در بخش دیگری از نشست در سخنانی با اشاره به تولیدات نشر «راه یار» عنوان کرد: در ابتدای سخنانم، از این مجموعه پر افتخاری که ستاره‌هایش یکی یکی رو می‌شود و تاریخی از انقلاب را به نسل‌های بعدی نشان می‌دهد. وی با اشاره به فعالیت‌های اخیر مجموعه خانه کتاب و ادبیات ایران ادامه داد: در جلسه‌ای به بهانه رونمایی کتاب «سلام بچه‌ها» عرض کردم که اگر ما امروز مسئله تربیت نویسندگان را پیگیری کنیم، در آن اشکالاتی را می‌بینیم نه اینکه تربیت به شکل دیگری می‌شود بلکه نسل امروز به آن فراوانی اوایل نو نمی‌شود و تجربه نمی‌اندوزد، به این خاطر است که ما دامنه را از بین برده‌ایم. دامنه، نشریات است تا طی آن، نویسندگان بتوانند به قله نویسندگی و انتشار اثر مستقل برسند.
