راز محبوبیت حضرت امام(ره) چه بود؟

هزار بار بایستی افسوس خورد که پاسخ این سوال برای جامعه امروز به خوبی ارائه و تبیین نشده است. شهیدمطهری حرف زیبایی راجع به میراث امام‌خمینی دارد با عنوان «بهترین هدیه یک رهبر به ملت خود». مطهری می‌گوید برخی از رهبران به ملت خود هدیه مادی می‌دهند و برای مثال منابع از دست رفته را باز می‌گردانند، برخی هدیه سیاسی می‌دهند مثل استقلال و …، اما امام چه هدیه‌ای به ملت خود داد؟ اینکه ملت را به خود مومن کرد! یعنی به ملت یاد داد که می‌شود به داشته‌های خودت اتکا کنی و از زیر سایه سنگین غرب و شرق بیرون بیایی. این مطلب را کم و بیش می‌دانیم، اما خیلی جدی نمی‌گیریم که تاریخ معاصر ما مملو بود از احساس حقارت و شکست‌های پی‌درپی. خصوصا از جنگ‌های ایران و روس و … خیلی توضیح ندهم. آن ایران پیش از خمینی که انقدر این روز‌ها توسط دشمنان انقلاب و ایران تبلیغ می‌شود، همان ایرانی بود که ظرف چند ساعت در تابستان ۱۳۲۰ به اشغال متفقین در آمد و بزرگ‌ترین حقارت تاریخ معاصر ایران رقم خورد.

بدون شک عرض می‌کنم: توحید! امام‌خمینی کاملا فهمیده بود که باید کجا سرمایه‌گذاری کند. امام هیچ احدی را جز رضایت خدا نمی‌شناسد. اصلا خنده‌دار است که با استاندارد‌ها و شیوه‌های کمپین‌های انتخاباتی مدرن، رمز و راز اقبال جامعه به روح‌الله خمینی را بسنجیم.

با دکتر روح الله جلالی پژوهشگر تاریخ به مناسبت سی و چهارمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره) درباره میراث امام با او به گفت ,گو نشستیم که مشروح آن را می‌خوانید:

مشروعیت یعنی حق داشتن. حالا پاسخ به این سوال که این حق را که یا چه می‌دهد؟ می‌شود منشأ مشروعیت. یعنی قانون حق می‌دهد، خدا حق می‌دهد، رأی ملت حق می‌دهد و … امام خمینی معتقد بود مردم حق انتخاب دارند و احدی حق نادیده گرفتن این حق را ندارد. البته از نظر ایشان، رأی مردم یک طرف ماجرا است. اگر همه مردم هم رأی بدهند و تنفیذ فقیه جامع‌الشرایط در کار نباشد، طاغوت است و مشروعیتی ندارد. پس در واقع مانند اصل ۵۶ قانون اساسی شرایط الهی و خواست مردم، مبانی مشروعیت در منظومه سیاسی جمهوری اسلامی و امام خمینی است. به عبارت دیگر تنها کسی که حق می‌دهد خدا است و البته همان خدا به مردم حق انتخاب سرنوشت داده و البته در این مسیر، یا مردم به سراغ خیر می‌روند یا نه. اما نمی‌شود حق انتخاب را از آنان گرفت و سلب کرد. این بحث مفصل و دقیقی است.

**مشروعیت نظام سیاسی در نظر امام چگونه محقق می‌شود؟

ماروین زونیس آمریکایی در کتاب شکست شاهانه حرف قابل تأملی زده و گفته است که برخلاف تلقی و باور ایرانیان، آیت‌الله خمینی حرف از مستضعفانی می‌زد که با تلاش می‌توانند بر غرب برتری پیدا کنند. او هیمنه آمریکا را شکست و می‌کوشید این احساس را در ایرانیان پدید آورد که آن‌ها حاکم بر سرنوشت خویشند. این‌ها حرف‌های زونیس است. بعد که این باورمندی ایجاد شد، رای مردم از دو جهت ارزش پیدا کرد. یکی اینکه حاکم بر سرنوشت خود شدند و دیگری اینکه با چشم باز و شخصیت رشدیافته به انتخاب دست زدند.

سخنرانی‏ های پرشور و افشاگری‌های کوبنده ایشان، رژیم را رسوا می‌کرد تا این که در اعتراض به تصویب لایحه کاپیتولاسیون، سخنرانی شدیداللحنی علیه رژیم ایراد و چند روز بعد از آن در آبان ۱۳۴۳ به ترکیه و سپس عراق تبعید شدند. این تبعید بیش از ۱۴ سال به طول انجامید. امام که از خارج از کشور حوادث ایران را تعقیب و انقلاب را هدایت می‏کرد، بر اثر پایداری مردم، سرانجام در ۱۲ بهمن سال ۵۷ وارد ایران شده و پس از چند روز، به رهبری ایشان، نظام شاهنشاهی ساقط شد. امام خمینی در شامگاه سیزدهم خرداد سال ۱۳۶۸ شمسی به ملکوت اعلی پیوست و جهان اسلام در ماتم بزرگ‏ترین، شجاع‏ترین و آگاه‏ترین مرجع و رهبر اسلامی، به سوگ نشست.

دقیقا امام برعکس بود و برای مرجعیت و مسئولیت احساس تکلیف نمی‌کرد و می‌گفت سایرین هستند. کسانی را که وجوهات سنگین می‌آوردند تحویل نمی‌گرفت که اصلا بیوت مراجع با این وجوهات فرصت تأثیر جدی پیدا می‌کند. امام عالم اول قم بعد از آقای بروجردی رحمت‌الله علیه بود، اما مدت‌ها برای وی مجلس ختم نگرفت، چون معنای آن (یعنی مطرح کردن خود به عنوان مرجع) را دوست نداشت. اگر طلاب و شاگردان پشت سرش حرکت می‌کردند بدش می‌آمد و می‌گفت آقایان اگر سوال یا کاری ندارید بفرمایید بروید. خلاصه اینکه هر چه امام از دنیا فراری و توحیدی بود، عکس آن رخ می‌داد و اقبال دنیا به او بیشتر می‌شد، این‌ها را همه می‌فهمیدند.

یک پژوهشگر تاریخ معاصر درباره رمز و راز محبوبیت امام خمینی(ره) به مواردی اشاره کرد.