۲ تلاش برای ترسیم سیمای پیامبر (ص) بر پرده نقره‌ای/ «الرساله» مخاطب‌پسند، فیلم مجیدی حرفه‌ای

منبع: https://ana.press/fa/news/809277/%DB%B2-%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%85-%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1-%D8%B5-%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C

البته که سعید مستغاثی منتقد سینما درباره فیلم مجیدی می‌گوید: «از نگاه من این فیلم نقطه عطفی در سینمای ایران و جهان به شمار می‌رود؛ چراکه این دومین فیلم پس از «الرساله» است که به زندگی حضرت رسول (ص) می‌پردازد، البته فیلم مجیدی هیچ ارتباطی با فیلم مصطفی عقاد ندارد و مقطعی دیگر از زندگی حضرت رسول (ص) را مورد توجه قرار می‌دهد. به عقیده من قیاس این کار با فیلم مصطفی عقاد به هیچ‌وجه پسندیده نیست، چون مجیدی مقطعی از زندگی رسول (ص) را مدنظر قرار می‌دهد که اطلاعات آنچنان زیادی پیرامون آن نیست؛ در ضمن اتفاقات دراماتیک پیرامون آن کم روی داده، اما در فیلم «الرساله» موضوعات جذاب و پرکشش فراوان است.».

البته که در مقایسه مکانات نسبت به زمان ساخته شده باید گفت عقاد از مجیدی پیش است چراکه او بدون تکیه به شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات وسیع رسانه‌ای توانسته بفروشد. هر چند که توجه به این نکته که عقاد نخستین فیلمش را می‌ساخت خودش می‌تواند با توجه به جلب رضایت بینندگان امتیاز تلقی شود چراکه عقاد بی‌تجربه توانست کاری بین‌المللی و اثری فاخر و ماندگار تولید کند حال آنکه مجید مجیدی بعد از فیلم‌های بسیار خوبی، چون بچه‌های آسمان. رنگ خدا و گرفتن سیمرغ جشنواره و جوایز بین‌المللی به ساخت محمد رسول‌الله (ص) پرداخت و با توجه به تجربه بیشتر انتظار بیشتری هم باید از او داشت.

همچنین فیلم، «ساموئل» یهودی با بازی محسن تنابنده را دارد که قرار است برای بیننده ایجاد هیجان کند، اما چنان خنثی و بی‌پرداخت است که حضورش اصلا به چشم نمی‌آید. ساموئل در فیلم «محمد رسول‌الله (ص)» بیش از یک دهه از عمرش را به دنبال یافتن حضرت محمد (ص) سپری می‌کند که به نظر می‌رسد عزم راسخی برای یافتن پیامبر و رسیدن به هدف خود دارد، اما بطور شگفت‌انگیزی در اواخر فیلم به یکباره متحول می‌شود و تمام آنچه که در نزدیک به سه ساعت از او دیده بودیم و قرار بوده تعلیق فیلم را رقم بزند رنگ می‌بازد! پرداخت شخصیت ساموئل کیفیت قابل قبولی ندارد.

ساخت فیلم سینمایی با موضوع تاریخی – مذهبی اقدامی است که شاید در عین شیرینی و جذابیت می‌تواند بسیار سخت و مشقت‌بار باشد. چراکه مخاطب اصلی فیلم را اقشاری تشکیل می‌دهند که اغلب صاحب دیدگاه و ایدئولوژی مذهبی هستند و یا معتقدانی هستند که اطلاعات واضح، اما با عمق کم درباره چنین فیلم‌هایی دارند و هر لحظه ممکن است براساس اینکه چیزی که در ذهن داشتند با فیلمی که دارند تماشا می‌کنند اختلاف داشته باشد نقدی تند بر حاصل دسترنج داشته باشند.

وحدت‌آفرینی

مقایسه امکانات و زمان

از حیث موضوع باید گفت هر دو فیلم پیامبر اسلام را به عنوان شخصیت اصلی داستان برگزیده و تلاش کردند با وام گرفتن از روایت‌های تاریخی داستانی مستند و واقعی را از زندگی پیامبر اعظم در دوره‌های مختلف زندگی را به تصویر بکشند. اما الرساله یا همان فیلم محمد رسول‌الله (ص) مصطفی عقاد زندگی حضرت محمد (ص) را از بعد از بعثت و محمد رسول‌الله (ص) مجید مجیدی زندگی ایشان قبل از بعثت را برای ساخت فیلم برگزیده‌اند.

در فیلم «محمد رسول‌الله (ص)» شخصیت‌های داستان نیز فاقد پرداخت و هویت هستند و تنها تریبونی هستند برای بیان سخنان. فیلم هرگز شخصیت چند بعدی را به مخاطب معرفی نمی‌کند تا بتواند به عنوان یک “شخصیت” او را در فیلم دنبال کند مثلا مادرِ پیامبر، شخصیتی متصور شده که در همه حال در حال خندیدن است؛ حتی در زمانی که در اوج بحران قرار دارد! در بخشی از فیلم زمانی که حلیمه به صورت اتفاقی سر از منزل آمنه در می‌آورد، آمنه که به نظر می‌رسد باید بابت گرسنگی حضرت محمد (ص) در گهواره در اوج نگرانی قرار داشته باشد، با خوشرویی و خونسردی تمام او را به خانه دعوت می‌کند و باز هم در همه حال لبخند بر چهره دارد.

شاید اولین مشکل بزرگ فیلم، فیلمنامه ضعیف است که نمی‌تواند حق مطلب را درباره زندگی کودکی پیامبر عظیم‌الشان اسلام به درستی ادا کند.

یکی از نقاط قوتی که در نخستین فیلم مشهوری که درباره پیامبر ساخته شده است می‌توان به وضوح دید، تلاش برای وحدت‌آفرینی و احترام گذاشتن به عقاید پیروان تمامی مذاهب اسلامی است. برای مثال عقاد در فیلمش تلاش کرده به جز به تصویر نکشیدن چهره پیامبر (ص) که براساس اعتقادات مسلمانان باید رعایت شود چهره حضرت علی (ع) را نیز که برای شیعیان بسیار مهم و امامشان است نشان ندهد و در عین حال با تاکید نداشتن روی واقعه غدیر به نوعی به خلفای اهل‌تسنن هم احترام می‌گذارد.